Szyjka (gryf)

Dead Man

Szyjka jest bardzo precyzyjnym elementem gitary, którego konstrukcja nadal ulega nieustannym modyfikacjom i ulepszeniom. Szyjka jest wykonana z drewna o wysokiej jakości (sezonowane, o odpowiednim układzie słoi, bez sęków) oraz twardego. Przeważnie jest to klon, mahoń, orzech, heban lub palisander. Oprócz naturalnych materiałów stosuje się też kompozyty grafitowo-epoksydowe, które mogą się poszczycić wyjątkową twardością, dzięki czemu przy ich produkcji można zrezygnować ze stosowania pręta napinającego.

Szyjka składa się z rdzenia oraz podstrunnicy (na której nabite są progi), choć zdarzają się także konstrukcje z podstrunnicą stanowiącą całość z rdzeniem (one-piece neck. Podstrunnica musi być bardzo twarda; najczęściej wykonuje się ją z palisandru, hebanu czy klonu, ale także z tworzyw syntetycznych, jak choćby ebonol oraz phenowood. Egzotycznych gatunków drewna nie lakieruje się, natomiast klon tak.

Szyjka ma zróżnicowaną szerokość: w pobliżu siodełka najmniejszą, a przy korpusie największą. Szyjka kończy się główką, na której umieszczone są maszynki z nawiniętymi końcówkami strun.

Gitara klasyczna posiada podstrunnicę płaską, natomiast gitara elektryczna może mieć podstrunnicę płaską albo wypukłą. Promień łuku podstrunnicy podaje się w calach i waha się on w granicach 7" - 18". Oprócz promieni stałych stosuje się też podstrunnice ze zmiennym promieniem, dzięki czemu można uzyskać mały promień (bardziej wypukła podstrunnica) przy szyjce, oraz większy promień w wyższych pozycjach (podstrunnica bardziej płaska). Na rysunkach poniżej pokazano przekrój szyjki gitary klasycznej (1), gitary elektrycznej ze standardową szyjką (2) oraz współczesnej gitary elektrycznej (3).

W gitarach "wyścigowych", choć nie tylko, coraz częściej stosuje się półkoliste wyżłobienia między progami w wyższych pozycjach. Dzięki temu palce muzyka nie stykają się z samą podstrunnicą, tylko ze strunami, co zmniejsza opór przyczyniając się do większej efektywności przy realizacji trudnych technik.

Wewnątrz szyjki znajduje się specjalny mechanizm, którego zadaniem jest zrównoważenie siły naciągu strun. Istnieje kilka rozwiązań tego mechanizmu, z których najczęściej stosowanym jest pręt metalowy. Jeden jego koniec jest unieruchomiony, natomiast drugi, nagwintowany - styka się z nakrętką regulacyjną.

Pręt ten jest umieszczany w szyjce przed zamontowaniem podstrunnicy, lub też przed przykryciem go specjalnym kliniem (w szyjkach typu one-piece).

Nakrętkę regulacyjną umieszcza się przy główce lub przy zakończeniu szyjki. Nakrętka ta jest zasłaniana ozdobnym kawałkiem plastiku bądź też sama pełni pewną funkcję ozdobną.

Obecnie stosuje się bardziej wyrafinowane rozwiązania, w których stosuje się specjalne profile z materiałów o dużej sztywności. Przykładowo może to być stalowy ceownik, w którym znajduje się pręt napinający. Poniżej widać także rozwiązanie z dodatkowymi wstawkami, które mogą być wykonane np. z tytanu. Trzeci rysunek przedstawia natomiast rozwiązanie stosowane głównie w gitarach klasycznych - teownik. Niestety, to rozwiązanie nie umożliwia regulacji.

Widoczne na podstrunnicy znaczniki pozycji to tzw. markery, które są wykonywane z tworzywa sztucznego, lub też z droższych materiałów, jak np. macica perłowa.
Szyjka jest przymocowana do korpusu za pomocą wkrętów lub kleju. Samo połączenie musi być na tyle dobre, aby dobrze przenosić drgania, co ma znaczny wpływ na końcowe brzmienie gitary. Z reguły stosuje się cztery wkręty przechodzące przez prostokątny kawałek blachy umieszczony od spodu korpusu. Najlepsze właściwości brzmieniowe osiągają jednak szyjki monolityczne, które są przedłużone i tworzą jednolitą całość z korpusem. Do boków takiego monolitu są doklejone dwia kawałki drewna tworząc wraz z przedłużoną częścią szyjki kompletny korpus. Jest to rozwiązanie drogie, ale dające najlepsze rezultaty. Stosuje się także odmianę tego rozwiązania, polegającą na przedłużeniu szyjki jedynie do wysokości, na której jest umieszczony mostek.

by Sławomir Sobczak